Dachówki płaskie - wybór, montaż, naprawa pokrycia

Dachówki płaskie - na jaką połać?

Pokrycia dachowe z dachówek ceramicznych lub betonowych należą do materiałów ciężkich - zależnie od rodzaju i sposobu układania ważą 45-80 kg/m2 - zatem odpowiednią wytrzymałość na obciążenie musi zapewniać konstrukcja więźby dachowej. Dachówki te nie gwarantują też absolutnej szczelności „powietrznej” - zależnie od kierunku powiewu wiatru pod pokrycie może być wdmuchiwana mgła wodna czy drobiny śniegu.

Istotne znaczenie ma więc dostateczne pochylenie połaci dachowej - standardowo przyjmuje się, że powinno zawierać się w zakresie 30-65 stopni. W przypadku mniejszego nachylenia można utworzyć podwójne pokrycie dachowe. Na pełnym deskowaniu układana jest hydroizolacja z papy, a na nim dachówki tworzące warstwę dekoracyjno-ochronną.

Ze względu na niewielkie wymiary dachówek można łatwo dostosować pokrycie do skomplikowanego kształtu dachu, np. z lukarnami typu „wole oko”, ale powoduje to mniejszą szczelność pokrycia krzywoliniowego, dlatego wskazane jest utworzenie podkładu chroniącego przed ewentualnymi przeciekami.

Warto też zwrócić uwagę na lokalizację budynku, np. względem wysokich drzew. Zacienienie i spadające liście sprzyjają pokrywaniu się dachu mchem, jeśli dachówki nie mają gładkiej, nienasiąkliwej powierzchni, np. poprzez szkliwienie.

Płaskie dachówki ceramiczne czy betonowe?

Większość oferowanych przez producentów materiałów przeznaczonych do krycia dachu - wytwarzających niekiedy zarówno dachówki ceramiczne, jak i betonowe - tworzy firmowy system pokryć dachowych obejmujących nie tylko podstawowe materiały, ale również bogaty asortyment elementów uzupełniających (np. dachówki boczne, połówkowe, kalenicowe), montażowych i akcesoriów (np. ław kominiarskich, wywietrzników, płotków przeciwśniegowych, wsporników do paneli PV i solar).

Uzyskuje się dzięki temu pokrycia o jednorodnej stylistyce, barwie, co także zapewnia łatwiejsze wykonawstwo. Oba rodzaje dachówek mają zbliżone własności użytkowe, sposób układania i oferowane akcesoria są podobne, a o wyborze najczęściej decydują dostępne barwy, formy i oczywiście cena.

Podstawowym materiałem do produkcji dachówek ceramicznych jest starannie wyselekcjonowana glina. Proces mieszania i uszlachetniania doprowadza surowiec do odpowiedniej plastyczności, a tak przygotowany materiał można formować (metodą tłoczenia lub ciągnienia), wysuszyć i wypalać. Dla otrzymania specjalnej powłoki ochronnej powierzchnia dachówki może być powlekana płynną warstwą glinki szlachetnej (angobowana) lub szkliwiona (glazurowana).

Dachówka płaska angobowana. Fot. Röben.

Dachówka zakładkowa płaska Orea 9. Fot. Wienerberger.

Obecnie najczęściej stosowane są dachówki zakładkowe, których szczelność i stabilne ułożenie zapewniają specjalne wyprofilowane zamki - układ zamocowań pozwala na ruch, czyli tzw. pracę pokrycia oraz ułatwiające ich układanie.  

W przypadku modeli płaskich dostępne są również w klasycznej formie. Dachówki cementowe pod względem wyglądu, zakresu zastosowania są niemal równorzędnym materiałem jak dachówki ceramiczne. Nie różnią się też w wymaganiach dotyczących przygotowania podłoża jak też technologią układania.

Obecnie najczęściej stosowane są dachówki zakładkowe. Fot. Röben.

Produkowane są z barwionego w masie betonu o wysokiej wytrzymałości pokrywanego drobnoziarnistą warstwą, która nadaje dachówce gładką powierzchnię oraz znacznie zwiększa jej odporność na zabrudzenia i porastanie mchem. Drobnoziarnista warstwa nie przepuszcza wody i jest nienasiąkliwa, dzięki czemu dachówki posiadają zwiększoną mrozoodporność.

Na powierzchni nakładana jest powłoka akrylowa intensyfikująca barwę i zapewniająca dodatkową ochronę przed czynnikami atmosferycznymi, którą w razie potrzeby można odnowić.

Zasady montażowe dachówek płaskich

Podstawą zapewniającą prawidłowe ułożenie dachówek jest instrukcja montażowa opracowana przez producenta. Zawiera ona m.in. informacje o wymaganiach odnośnie konstrukcji dachowej i podłoża, sposobie mocowania, układzie dachówek czy wykończenia w kalenicy, wokół okien i kominów.

W przypadku dachówek płaskich mogą być one układane „w koronkę” lub w tzw. rybią łuskę, co pozwala na wizualne zróżnicowanie wyglądu pokrycia przy użyciu tego samego materiału.

Od wyboru układu dachówek zależy odpowiednie dostosowane rozstawienia łat montażowych - przy kryciu w „koronkę” ich odstęp będzie dwukrotnie większy niż przy kryciu „w łuskę”, ale trzeba również uwzględnić dostosowanie szerokości zakładów zależnie od nachylenia połaci (mniejszy spadek - większy zakład).

Dachówka płaska tzw. karpiówka ułożona w kształt rybiej łuski. Fot. Wienerberger.

Dachówka płaska tzw. karpiówka ułożona w kształcie koronki. Fot. Wienerberger.

Ze względu na wygląd pokrycia bardzo ważne jest prawidłowe rozplanowanie układu dachówek w poszczególnych rzędach, co pozwala na uniknięcie przycinania zbyt wąskich elementów. W kolejnych rzędach dachówki są przesunięte o połowę ich szerokości, co wymaga dobrania elementów skrajnych lewo- i prawostronnych, a korektę w pewnym zakresie umożliwia wydłużenie łat od strony okapów szczytowych.

Warto też wcześniej rozplanować położenie elementów przechodzących przez połać dachową (okna, kominy) z uwzględnieniem modułowej szerokości dachówek. Wzdłuż połaci, w pewnych odstępach powinny być wyznaczone linie kontrolne biegnące prostopadle do kalenicy. Pozwolą one na bieżące sprawdzanie prawidłowego ułożenia kolejnych rzędów pokrycia.

Zależnie od kąta nachylenia połaci i regionalnego stopnia nasilenia wiatrów, dachówki mocowane są do łat montażowych ze zróżnicowaną gęstością. Zawsze do podłoża przykręca się dachówki skrajne (również przy kominach), okapowe i kalenicowe oraz wszystkie na połaci pochylonej powyżej 60 stopni.

W standardowych warunkach (kąt 30-45 stopni) mocuje się co 3-5 dachówkę, przy czym w kolejnych rzędach powinno następować przesunięcie miejsca przykręcenia lub założenia klamry.

Naprawa pokrycia

Choć pokrycia ceramiczne i cementowe są bardzo trwałe, to jednak w przypadku uszkodzenia, np. przez upadający konar czy zerwania przez wiatr, wymagają wymiany. Pokrycie dachówkowe składają się z drobnych elementów utrzymujących się na podłożu głównie pod własnym ciężarem, zatem wymienimy je stosunkowo ła­two.

Jedynie niektóre są przykręcane do łat lub mocowane klamrami i przy ich wymianie koniecz­ne jest odsłonięcie i usunięcie mocowania. Wymieniane dachówki muszą być identyczne jak te, które leżą już na dachu, a więc musimy zdobyć ten sam model, od tego samego wytwórcy. W przeciwnym ra­zie nawet podobne dachówki mogą nie pasować ze względu na nieco inny kształt zamka lub niewielkie różnice wymiarowe.

Po usunięciu wszystkich uszkodzonych elementów, najwyższy rząd nieuszkodzo­nych wsuwamy pod pozostałe, tak, aby odsłoniła się łata montażo­wa. Dachówki z reguły dość łatwo można wcisnąć nogą - jeśli to nie skutkuje, uderzamy z wyczuciem gumowym młotkiem. Nowe elementy układamy rzędami, zaczynając od strony okapu, zwracając przy tym uwa­gę na dobre zazębienie się zamków.

Po ułożeniu najwyższego rzędu zsuwamy kolejno najniższy rząd „starych” dachówek, tak, aby zakrył wymienione na odpowiednią szerokość. Jeśli uszkodzenie znajduje się w pobliżu okien dachowych lub obróbek blacharskich kominów, konieczny będzie ich demontaż, żeby zapewnić dobre zamocowanie wymienianej części pokrycia.

Obróbki blacharskie, np. przy kominie wymagają szczególnej staranności, bo są to miejsca najbardziej narażone na przecieki. Fot. Röben.

Niekiedy uszkodzeniu może ulec konstrukcja dachowa - najczęściej łamią się łaty w wyniku awaryjnego przeciążenia. Zniszczony fragment wymienia się (po zdjęciu części pokrycia), wstawiając nowy odcinek opierający się na sąsiednich krokwiach.

Autor: Redakcja BudownicwaB2B
Zdjęcie otwierające: Wienerberger
Zdjęcia w tekście: Röben, Wienerberger